Kronyck – 159

Redactioneel Jan Berends Het Cauverenpad en de dominee
Korte tijd geleden werd het straatnaambordje Cauverenpad onthuld, tussen het nieuwe Lyceumgebouw en de kapel Predik het Evangelie aan de Burgemeester Van Nispenstraat. De naam herinnert aan een bijzondere gebeurtenis eind november 1940.

De rector van het lyceum had bericht gekregen, dat de beide joodse leraren ontslagen moesten worden, Cauveren en Hoek. Spontaan brak een leerlingenstaking uit. De leerlingen stonden aan de andere kant van de straat en weigerden de school binnen te gaan. Er klonken geen protestkreten, maar ze keken allen strak naar boven naar de lerarenkamer.

Na ruim een half uur verzocht Cauveren de rector dr. Van der Horst de leerlingen binnen te roepen, omdat hij van de bezetter grote narigheid verwachtte. De rector ging naar de jongelui toe en bracht de wens van de joodse leraren over en bedankte voor de waardige wijze, waarop zij hun gevoelens tot uiting hadden gebracht.

Een dergelijk protest was uniek. Alleen in Amsterdam reageerde een school op dezelfde wijze.

Voor de onthulling van het naambordje werd door de joodse gemeenschap een kort beroep gedaan op Deutekom, voor extra informatie voor de toespraak van de voorzitter bij de onthulling. Die kon worden verstrekt.

Verbazing en ook een kleine teleurstelling blijven, omdat geen enkel lid van het comité Joods Monument in de Boliestraat, waar vijf jaar hard aan gewerkt is, door het Doetinchemse college van B & W werd uitgenodigd. Enig historisch besef was wel gepast geweest.

Aan het Cauverenpad zal ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van Deutekom een klein monumentje worden geplaatst. Bestaande uit een informatiebord met daarbij de gedenkstenen uit 1864 en 1884, die herinneren aan de stichting en later verhuizing van de eerste christelijke lagere school in de Achterhoek door dominee Van Dijk. Deze stenen lagen, nog niet helemaal vergeten, in de kelder van het Stadsmuseum. Een mooie plek aan de blinde muur van de kapel Predik het Evangelie maakt een herinnering aan een stukje Doetinchemse geschiedenis weer levend.

Een prachtig initiatief. Laat Deutekom niet vergeten het college uit te nodigen voor de onthulling!

Deutekom 40 jaar eert de eerste christelijke school (afb. 1)
Ter gelegenheid van de viering van het achtste lustrum van onze vereniging heeft het bestuur van de vereniging een ongeveer zelfde initiatief genomen als in 2006 bij het zesde. Dat wil zeggen, dat opnieuw aandacht wordt geschonken aan de geweldige invloed, die uitgegaan is van dominee Van Dijk. Tien jaar geleden was het een prachtige heruitgave van het Album met losse lithografieën van gestichte gebouwen, in 1881 uitgegeven door de dominee in een rode linnen map met goudopdruk, samen met een boekje met juichende toelichtingen, door de dominee uit bescheidenheid gesprokkeld uit het werk van de evangelist Gerdes. Ditmaal betreft het gedenkstenen, die aan de vergetelheid worden ontrukt.

Erfgoed aan de grens (afb. 2)
Hij staat bekend als een rasverteller en ook deze keer verrast Bennie Eenink ons weer met zijn kijk op vroeger, de Achterhoek en de daar heersende gebruiken, deels uit eigen ervaring, deels uit verhalen van zijn grootouders en anderen. Het zal menigeen bekend voorkomen en ongetwijfeld voor leesplezier zorgen. Maar het vestigt wederom onze aandacht op de noodzaak ons erfgoed te bewaren en in stand te houden.

Zeven generaties Nijenhuis op ’t Onland (afb. 3)
Vorig jaar vierde de familie Nijenhuis het 225-jarig bestaan van herberg ’t Onland. Behalve dat dit restaurant al zolang bestaat, is het zeker bijzonder dat vanaf het ontstaan leden van de familie Nijenhuis uitbaters waren op ’t Onland.

Van smederij tot luxe huishoudelijke artikelen (afb. 4)
Aan de IJsselkade in Doetinchem bevonden zich tot ver in de twintigste eeuw smederijen van de gebroeders Agelink, vanaf het Chinese restaurant tot aan de overzijde van de Adelaarstraat. Aan de achterzijde begrensd door het Fort, een wijkje met oude woninkjes en pakhuisjes aan de toenmalige Kommesteeg. De IJsselkade liep net aan de buitenzijde van het oude ‘ei’, van de binnenstad, van de Hamburgerstraat – Terborgseweg naar de Oude Ijsselbrug.

Uit de goede tijd bij de ‘Grabo’ (2) (afb. 5)
In drie afleveringen beschrijft Henk Harmsen zijn herinneringen uit de jaren 1975-1985 aan het dagblad De Graafschapbode, dat toen haar kantoor had aan het Simonsplein. In dit tweede artikel schrijft hij over de toenmalige medewerkers, de concurrentie van de protestantse Graafschapbode met de katholieke Gelderlander en de binding met de lezers.

Een menselijk drama in Doetinchem
Een impulsaankoop! De man liep de rommelige Kringloopwinkel van Oss binnen, het was 2010. Een ingelijste oude foto intrigeerde hem: een glimlachende jongeman in een wit pak, tegen een tropische achtergrond.

Thuisgekomen ontdeed hij de foto van de lijst, keek op de achterzijde en las:
Mej. A. de Wolff, Hofstraat A511, Doetinchem.

Stadspoorten anderhalve eeuw geleden verdwenen (afb. 6)
Doetinchem moet zich meer op de Oude IJssel gaan richten! De rivier moet bij de stad worden betrokken, wordt nu gezegd. Eeuwenlang vormde de Oude IJssel een ‘rugdekking’ voor de stad. Vandaar dat de Waterpoort bescheidener was dan de drie andere poorten. Anderhalve eeuw geleden zijn ze stuk voor stuk gesloopt. Jammer. Hadden we ze nog maar. Dat zult u verzuchten als u afbeeldingen ervan ziet.

Vrijmetselarij in Doetinchem al lang actief (afb. 7)
De naam vrijmetselarij had en heeft voor veel mensen een wat beladen toon. Niet nodig en eigenlijk heel onbegrijpelijk. Toch hadden diverse geloofsrichtingen, maar ook politieke stromingen in de loop der eeuwen moeite met de mensen, die deze levensbeschouwing aanhingen. Waarschijnlijk voortkomend uit de beslotenheid van de vrijmetselarij, waarin symbolen en geschiedenis een grote rol speelden, maar waarbij ook geen zaken naar buiten kwamen. Daardoor wist men niet wat zich binnen de loges afspeelde en ontwikkelden zich de vreemdste verhalen, berustend op fantasie. Vooral totalitaire regimes waren niet gesteld op deze levensbeschouwing.

Kind in de Tweede Wereldoorlog (afb. 8)
Piet Spaans schrijft een serie over zijn leven. Hij is historisch publicist, afkomstig uit Den Haag. Evacuatie bracht hem als kind in 1942 naar Doetinchem. De familie Spaans kwam uit Scheveningen, dat voor de kustverdediging moest worden ontruimd. In dit verhaal over zijn oorlogstijd gaat het over het bombardement van Doetinchem.

Burgemeester in oorlogstijd (afb. 9)
Arend Hulshof schreef een boek over zijn overgrootvader Johannes Rijpstra. Een boek dat een andere kant onthult van een man, die als held beschouwd werd en wordt in Zelhem. De redactie van de Kronijck vroeg hem iets over de beweegreden te vertellen, die hem tot het schrijven van dit boek inspireerde.