Stemmen uit het verleden. Over de Achterhoek, over mensen, namen en gebeurtenissen.

Onlangs verscheen bij Uitgeverij Fagus in IJzerlo het boek ‘Stemmen uit het verleden. Over de Achterhoek, over mensen, namen en gebeurtenissen’. Rob de Redelijkheid uit Gaanderen heeft hierin elf artikelen opgenomen die uiteenlopende onderwerpen behandelen.

Zo gaat het eerste artikel in op de steeds weer terugkerende discussie over waar de Liemers begint en de Achterhoek eindigt en omgekeerd. De bewoner van onze streken wordt bij de hand genomen op een tocht door de eigen geschiedenis.

Een aantal artikelen speelt in Doetinchem en omgeving. Zo wordt uitgezocht wie de Gelderse gravin was, die in het begin van de dertiende eeuw een huis bouwde bij het klooster Bethlehem. Waarom deed ze dat en waar heeft haar huis gestaan?

Rients Velsink was vele jaren raadslid van Stad-Doetinchem. Nadat Stad en Ambt in 1920 samen de gemeente Doetinchem gingen vormen werd hij wethouder van Doetinchem. Daarnaast was hij een bekende fotograaf, die in het begin van de twintigste eeuw ook vele tijdgenoten op de plaat vastlegde. Over zijn politieke leven is een verhaal geschreven. Hij wist zich als eerste sociaaldemocraat in de Doetinchemse raad staande te houden in een vijandige omgeving. Hij werd een voorbeeld van integriteit, standvastigheid en principieel handelen. Uit respect voor hem is een eerder in de ‘Kronyck’ geplaatst artikel in een bewerkte vorm opgenomen in dit boek.

Aan de spoorlijn Winterswijk-Zevenaar-Arnhem lagen vele halteplaatsen, waarvan er ook een flink aantal is verdwenen. Maar Gaanderen, dat al in 1934 zijn spoorweghalte verloor, kreeg in 2006 ineens zijn aansluiting op het spoornet terug. Is dit vanzelf gegaan of is er toch meer voor nodig geweest? Een artikel doet dit uit de doeken.

Door de 2e Canadese Infanterie Divisie op de voet te volgen, wordt een idee gekregen van de strijd in maart en april 1945 die tot de bevrijding van de Achterhoek leidde. Er is gebruik gemaakt van militaire bronnen, die worden aangevuld door reacties van ooggetuigen. Er wordt langs de opmarsroute even stil gestaan bij het monumentje voor een Canadese bevrijder en in Doetinchem speelt fotograaf Velsink een rol in het vastleggen van een historisch moment.

Gaanderen is heel lang een dorp geweest waar verschillende, waaronder unieke, molens stonden. Nu is daar niets meer van terug te vinden. Wat waren dit voor molens, waar hebben ze gestaan en wie waren de eigenaren? Een lang geleden in de ‘Kronyck’ opgenomen artikel is opnieuw bewerkt en van de nodige aanvullingen voorzien.

In 1790 wordt de Spekvos in de ‘Halsche maaten’ doodgeschoten. Hij staat tot in onze dagen bekend als een nietsontziende schurk die de wijde omgeving terroriseerde? Er worden spannende verhalen over hem verteld, maar klopt het beeld? Bronnenonderzoek, waarbij niet eerder toegankelijk materiaal kon worden ingezien, geeft de antwoorden.

In 1694 wordt in Dinxperlo de uit Varsseveld afkomstige voormalige chirurgijn Anthony Colenbrander door een aantal mannen gemolesteerd. Colenbrander is dan in Dinxperlo ontvanger van de belastingen. Er volgt op deze geweldpleging een uitvoerige rechtsgang, totdat hij in 1700 in Suderwick wordt doodgeschoten. Wat was er gebeurd? Het ‘cold case’-onderzoek brengt het nodige aan het licht. 2

Met behulp van onder meer brieven van zijn hand wordt het leven van een missionaris uit Silvolde in Brazilië gevolgd. Hij wordt (letterlijk) op handen gedragen in zijn nieuwe vaderland, maar blijft hunkeren naar de streek van zijn jeugd, de Achterhoek.

Aan de Pellendijk in het Voorbroek tussen Terborg en Varsseveld staat een voormalige boerderij die ‘Nieuwe Steengroeve’ heet, een opvallende naam. Waarom heet die boerderij zo? Wat vertellen de schaarse bronnen?

Een laatste artikel volgt emigranten, die in het voetspoor van dominee Van Raalte een bestaan opbouwen in de jonge door Nederlanders gestichte nederzetting Holland in Michigan. Hoewel de hoofdpersonen geen Achterhoekers zijn, zijn hun avonturen wel exemplarisch, want ook vele Achterhoekers volgden deze om geloofsredenen uitgeweken charismatische predikant. In het verhaal duiken dan ook enkele streekgenoten op.

Dankzij een subsidie van de Gemeente Doetinchem is het mogelijk om dit in beperkte oplage verschenen boek voor de schappelijke prijs van € 19,95 aan te bieden. Vanwege deze beperkte oplage zou de verkoopprijs anders boven de € 25 hebben moeten liggen. De Gemeente Doetinchem vindt het belangrijk dat zo veel mogelijk inwoners kennis kunnen nemen van hun eigen cultuurhistorie.

Het boek is te koop in boekwinkels in onder meer Doetinchem, Varsseveld, Aalten en Ulft, verder bij ECAL (Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers) en bij de auteur (rob.de.redelijkheid@outlook.com).

Andere publicaties
In 2017 verscheen bij de Mr. H.J. Steenbergen-Stichting het samen met Dik Nas geschreven

boek ‘IJzeren verhalen uit de Achterhoek’ over het ontstaan en de betekenis van de Achterhoekse ijzerindustrie. In de ‘Kronyck’ publiceerde de auteur in de loop der jaren elf artikelen over uiteenlopende historische onderwerpen. Ook in onder meer het ‘Jaarboek Achterhoek en Liemers’, ‘Oer’, ‘De Ganzeveer’ en ‘Old Sillevold’ verschenen historische verhalen van zijn hand.